Afhendingaröryggi

Samkvæmt reglugerð nr. 1048/2004, um gæði raforku og afhendingaröryggi, er afhendingaröryggi metið út frá eftirfarandi stuðlum:

1) Stuðull um rofið álag (SRA)

2) Stuðull um meðallengd skerðingar, straumleysismínútur (SMS)

3) Kerfismínútur (KM)

4) Stuðull um skerta orkuafhendingu (SSO)

5) Stuðull um meðalskerðingu álags (SMA)

6) Áreiðanleikastuðull (AS)

Landsneti ber að setja opinber markmið um þrjá fyrstu stuðlana. Stuðlamarkmiðin gilda um fyrirvaralausar truflanir í flutningskerfinu, þ.e. truflanir sem rekja má til bilunar í flutningskerfinu. Markmið eru sett fyrir heildarflutningskerfið en ekki einstök landsvæði eða viðskiptavini. Stuðlar 1) til 6) hafa verið reiknaðir út fyrir flutningskerfið í heild og niðurstöðurnar má finna hér að neðan í gröfum 12 til 17. Skilgreiningar og reikniformúlur fyrir hvern stuðul má nálgast í viðauka.

Stuðull um rofið álag (SRA), hlutfall samanlagðrar aflskerðingar ársins og mesta álags á flutningskerfið. Markmið Landsnets að vera undir 0,85 fyrir heildarkerfið. Graf 8 sýnir útreiknaðan SRA-stuðul síðustu 10 ára, annars vegar fyrir fyrirvaralausar truflanir og einnig 5 ára hlaupandi meðaltal.

Straumleysismínútur (SMS) hafa hingað til verið einn helsti mælikvarði á afhendingaröryggi flutningskerfisins. Stuðullinn er hlutfall samanlagðrar orkuskerðingar og heildarorkusölu flutningskerfisins umbreytt í mínútur.

Útreikningar miðast við heildarforgangsorkuskerðingu og heildarforgangsorkuúttekt í flutningskerfinu. Markmið Landsnets er að straumleysismínútur fari ekki yfir 50 á ári til forgangsnotenda í landskerfinu vegna fyrirvaralausra truflana. Skerðingar á afhendingu sem orsakast af truflunum í öðrum kerfum, s.s. vinnslukerfi, dreifikerfi eða hjá stórnotendum, eru ekki teknar með í meginniðurstöðu fyrir flutningskerfið. Þá skal áréttað að skerðingar til notenda á skerðanlegum flutningi eru ekki teknar með við mat á straumleysismínútum flutningskerfisins.

Graf 9 sýnir straumleysismínútur forgangsálags vegna fyrirvaralausra truflana í flutningskerfinu síðustu 10 árin og 5 ára hlaupandi meðaltal.

Stuðullinn kerfismínútur (KM) gefur til kynna hve alvarlegt einstakt tilvik er. Hægt er að greina hvert tilvik skerðingar í  alvarleikaflokka eftir kerfismínútnafjölda á eftirfarandi hátt:

Tafla 3: Skilgreining á alvarleikaflokkum truflana eftir kerfismínútum

Markmið Landsnets er að engin truflun mælist yfir 10 kerfismínútur. Á grafi 10 má sjá fjölda þeirra fyrirvaralausu truflana í flutningskerfinu sem ollu skerðingu skipt eftir kerfismínútuflokkum.

Stuðull um skerta orkuafhendingu (SSO) mælir skerta orkuafhendingu (Power Energy Curtailment Index) sem er hlutfall orkuskerðingar, ef afl hefði verið óbreytt allan skerðingartímann og heildarafls á kerfið. Graf 11 sýnir útreiknað SSO síðustu 10 ár þegar tekið er tillit til fyrirvaralausra truflana.

Stuðull um meðalskerðingu álags (SMA) er mælikvarði á meðalskerðingu í hverri truflun (Power Supply Average Curtailment Per Disturbance). Graf 12 sýnir útreiknaðan SMA-stuðul fyrir síðustu 10 ár þegar tekið er tillit til fyrirvaralausra truflana.

Áreiðanleikastuðull (AS) sýnir áreiðanleika kerfis sem hlutfall af fjölda skertra klukkustunda ársins. Þetta er hlutfallslegur mælikvarði sem má umbreyta í prósentu. Graf 13 sýnir áreiðanleikastuðulinn umbreyttan í prósentur, ásamt markmiði okkar um að áreiðanleiki afhendingar forgangsraforku frá flutningskerfinu skuli vera yfir 99,9905%. Það samsvarar 50 straumleysismínútum á ári eða 0,833 skertum klukkustundum.

Samkvæmt IV. kafla reglugerðar um gæði raforku og afhendingaröryggi gilda eftirfarandi gæðakröfur um frávik rekstrartíðni frá máltíðni (50 Hz) í raforkukerfinu:

Kerfistíðni skal vera 50 Hz. Við eðlileg rekstrarskilyrði á meðalgildi rekstrartíðni, mæld yfir 10 sekúndur, að vera innan eftirfarandi marka:

• 50 Hz ± 1% (þ.e. 49,5–50,5 Hz) 99,5% tímans
• 50 Hz + 4/-6% (þ.e. 47–52 Hz) 100% tímans

Við höfum sett okkur innri markmið um meðalgildi rekstrartíðni, mælt yfir 10 sekúndur, en hún skal vera innan eftirfarandi marka:

• 50 Hz ± 0,2 Hz % (þ.e. 49,8–50,2 Hz) 99,9% tímans

Tíðni- og spennugæði eru vöktuð allan ársins hring í orkustjórnkerfinu, þar sem tíðnigildi eru skráð sjálfvirkt á tveggja sekúndna fresti.

Niðurstöður mælinga úr stjórnstöð Landsnets hafa verið teknar saman og graf 14 sýnir dreifingu 10 sekúndna meðaltalsmæligilda

Í ár var meðalkerfistíðni innan 1% markanna 99,99% tímans og innan +4/-6% markanna 100% tímans. Gæðakröfur reglugerðarinnar um tíðnibreytingar voru því uppfylltar fyrir árið líkt og fyrri ár. Heildartími, þar sem tíðni fór út fyrir 1% mörkin var eftirfarandi:

• Yfir 50,5 Hz:  33 mín. (0,0062% af tímanum)
• Undir 49,5 Hz: 4 mín. (0,00079% af tímanum)

Innri tíðnimarkmið stóðust árið 2024, þ.e. 10 sekúndna meðalmæligildi var milli 49,8 Hz og 50,2 Hz meira en 99,5% tímans. Að meðaltali var tíðnin innan þessara marka 99,81% tímans.

Samkvæmt IV. kafla reglugerðar um gæði raforku og afhendingaröryggi gilda eftirfarandi gæðakröfur um vikmörk afhendingarspennu:

Afhendingarspenna skal vera innan skilgreindra vikmarka en getur verið háð staðbundnum aðstæðum.

• Vikmörk: +10/-10%
• Meiri kröfur hafa verið gerðar til afhendingarspennu hjá stórnotendum og þar hafa vikmörk afhendingarspennu verið skilgreind +5%/-9%. Miðað er við þau mörk þegar 220 kV flutningskerfið er skoðað.

Samkvæmt reglugerð um gæði raforku og afhendingaröryggi nr. 1048/2004 eiga raforkufyrirtækin að mæla eiginleika spennu í samræmi við spennustaðalinn ÍST EN 50160.

Landsneti ber að taka úrtaksmælingar á a.m.k. sex afhendingarstöðum árlega. Á hverju ári eru teknar sérstakar úrtaksmælingar með nákvæmum gæðamælitækjum og eru staðirnir sem verða fyrir valinu valdir af handahófi. Eftirfarandi sex afhendingarstaðir voru mældir á þessu ári:

• Breiðadalur 66 kV
• Kópasker 66 kV
• Brennimelur 66 kV
• Selfoss 66 kV
• Vopnafjörður 66 kV
• Hólar 132 kV

Viðmið um spennugæði uppfyllt á öllum ofangreindum stöðvum.